Kinesthetisch Bewustzijn: Een Belangrijke Vaardigheid om Terugval in Oude Blessures te Voorkomen?
HOE Komt het dat we na een lange revalidatieperiode tijdens het tillen van hoge load tóch weer terugvallen in oude pijnklachten of blessures? Mogelijk is er te weinig aandacht voor het kinesthetisch bewustzijn.
Krachtsporters met pijn willen vaak maar één ding: hun doelen bereiken. Dit doen ze soms ondanks bepaalde lichamelijke signalen, die ze bereid zijn te negeren om succes te behalen. Ja, de beste compensators zijn vaak de beste topsporters. Helaas zie je, wanneer pijn in het spel komt, interessante veranderingen in de fysiologie van een krachtsporter. Deze veranderingen hebben een grote impact op het vertrouwen om weer onder hoge load te trainen.
In deze blog wil ik je op een laagdrempelige manier iets vertellen over een puzzelstukje dat mogelijk veel kan bijdragen aan het herwinnen van vertrouwen in je lichaam. Waarom het helpt om bewustwording te creëren bij het tillen van zware gewichten en zo terugval te voorkomen in de oorzaken die ooit hebben geleid tot pijnklachten of blessures. Laten we eerst starten bij een belangrijke term.
Wat is Kinesthetisch Bewustzijn?
Kinesthetisch bewustzijn is het vermogen van een persoon om de positie van zijn lichaam te voelen, te begrijpen hoe het door de ruimte beweegt en aanpassingen te maken om een bepaalde beweging uit te voeren of zichzelf nauwkeurig te positioneren. Dit bewustzijn is sterk afhankelijk van proprioceptie – het interne vermogen van het lichaam om zijn positie en bewegingen waar te nemen.
Kinesthetisch Bewustzijn vs. Proprioceptie
Op het eerste gezicht lijken kinesthetisch bewustzijn en proprioceptie identiek, maar er zijn subtiele verschillen. Hier is een voorbeeld om het onderscheid te verduidelijken:
Neem een atleet die een back squat met een barbell uitvoert. Proprioceptie helpt de atleet om de positie van individuele gewrichten (zoals de knieën) en lichaamsdelen (zoals de voeten) te ‘begrijpen’ zonder er direct naar te kijken.
Het biedt in wezen een gevoel van waar het lichaam zich bevindt ten opzichte van de squat rack, hoe het beweegt en hoe individuele gewrichten buigen en strekken. Het geeft ook inzicht in de positie van de wervelkolom en hoe specifieke spieren worden geactiveerd.
Kinesthetisch bewustzijn is het vermogen om beweging waar te nemen via proprioceptieve feedback en indien nodig aanpassingen te maken. Als de atleet bijvoorbeeld voorover helt, maakt kinesthetisch bewustzijn het mogelijk om de houding naar achteren te corrigeren en meer gewicht naar de hielen te verplaatsen.
Kortom, proprioceptie levert de bruikbare informatie die de atleet nodig heeft, en kinesthetisch bewustzijn gebruikt die informatie om de juiste aanpassingen te maken voor een veilige uitvoering van/tijdens de beweging.
Het Belang van Kinesthetisch Bewustzijn in de krahctSport-revalidatie
Kinesthetisch bewustzijn is cruciaal in complexe teamsporten zoals voetbal en individuele sporten zoals Olympisch gewichtheffen, powerlifting en bodybuilden op zeer hoge load. Het stelt atleten in staat om verschillende bewegingen met precisie uit te voeren en zichzelf correct te positioneren.
Goed bewustzijn helpt bij balans, coördinatie en timing, die essentieel zijn in veel sportsituaties. Of het nu gaat om het op het juiste moment naar boven stoten van de barbell, een voorsprong nemen op een verdediger van het andere team, of op de juiste plek staan om de bal gemakkelijk te ontvangen bij basketbal..
Bovendien draagt kinesthetisch bewustzijn aan het behoud van een bepaald beweegpad (techniek) en helpt het atleten stabiliteit te behouden tijdens intensieve activiteiten (en zelfs om de grondreactiekrachten te begrijpen en beheersen), wat bij kan dragen aan een lager risico op vallen en blessures.
Pijn en Kinesthetisch Bewustzijn
Pijn ontmoedigt krachtsporters om te bewegen. Zeker na onnodige adviezen van zorgverleners of fysio’s om ‘rust’ te nemen, oefeningen te vermijden of niet aan de juiste parameters te draaien. Wanneer mensen langdurige pijn of blessures ervaren, beginnen zij beweging te vermijden; of het lichaam kiest voor andere manieren om te bewegen en zo een taak te volbrengen.
Minder beweging of veranderende bewegingingen als gevolg van pijn leidt vaak tot een afname van het kinesthetisch bewustzijn en een toename van (fysieke) angst. Onderzoek toont aan dat een verminderd kinesthetisch bewustzijn samenhangt met meer pijn, omdat dit door het zenuwstelsel als een bedreiging kan worden ervaren.
Zoals je eerder hebt gelezen in deze blog, is het kinesthetisch bewustzijn het vermogen van een persoon om de positie van zijn lichaam te voelen, te begrijpen hoe het door de ruimte beweegt en aanpassingen te maken om een bepaalde bewegingen uit te voeren. Dit bewustzijn is sterk afhankelijk van proprioceptie — het interne vermogen van het lichaam om zijn positie en bewegingen waar te nemen.
Bewegen met slecht kinesthetisch bewustzijn is vergelijkbaar met lopen in een donkere, onbekende kamer zonder zaklamp. Bij langdurige pijn ‘maken’ de hersenen pijn wanneer ze een bedreiging waarnemen. Dit verklaart waarom verminderd kinesthetisch bewustzijn gepaard gaat met meer pijn en waarom meer pijn verdere beweging ontmoedigt — een vicieuze cirkel.
Om deze cirkel te doorbreken, moet het volgende gebeuren:
Begrijp wat pijn is (zie andere blogs)
Beweeg met aandacht (aandacht is een sleutel tot het verbeteren van kinesthetisch bewustzijn. Let op: dit is wat anders dan het proprioceptief vermogen)
Verhoog de beweging geleidelijk om het zenuwstelsel minder ‘gevoelig’ te maken en de weerstand op het weefsel te vergroten
Houd er rekening mee dat het zenuwstelsel tijd nodig heeft om zichzelf opnieuw aan te passen, maar het ZENUWSTELSEL KAN VERANDEREN!
Het Ontwikkelen van Kinesthetisch Bewustzijn
De meeste mensen ontwikkelen een basisniveau van kinesthetisch bewustzijn door dagelijkse beweging, lichaamsbeweging en interactie met hun omgeving.
Sporten zijn echter intensiever dan het dagelijks leven en omvatten complexere, dynamische, stressvollere en onvoorspelbare bewegingen die een groter kinesthetisch bewustzijn vereisen. Zeker bij pijn, zien we vaak dat Kinesthetisch bewustzijn verminderd en overmatige sensorische gevoeligheid voor meer bewegingsangst kan zorgen.
Wanneer dit niet goed wordt opgelost, zien we vaak dat (kracht)sport atleten op hoog niveau terugvallen in oude (beweeg)gewoonten die indirect hebben gezorgd voor pijn of het ervaren van pijngevoeligheid.
Het is belangrijk om aan het kinesthetisch bewustzijn te werken en dit te verfijnen om krachtsport atleten in de best mogelijke positie te brengen voor optimale prestaties van het lichaam.
Een praktische methode is om de atleet een complexe beweging te laten uitvoeren na een korte demonstratie. Hierdoor kunnen ze niet vertrouwen op spiergeheugen of vaardigheid. Het is niet voor niets dat ik vaker zeg: “revalideren en trainen is fysiek, maar ook mentaal-emotioneel”.
Daarnaast kun je atleten halverwege een oefening hun bewegingen of lichaamshouding laten aanpassen zonder visuele begeleiding of een demonstratie. Dit is een uitstekende manier om hun vermogen te testen om via proprioceptieve feedback hun positie en bewegingen waar te nemen en te veranderen. Dit zegt echter nog niets over de aanpak van kinesthetisch bewustzijn bij pijnklachten of blessures. Meer hierover lees in je in een volgende blog.
